بسم الله الرحمن الرحیم ُ الحمد لله رب العالمین ....

 یکی از فضائل و مکارم اخلاقی به نقل امیر مومنان(ع) از رسول خدا(ص) «صداقت و راستگویی» است(مستدرك‏الوسائل، ج 11، ص188) و نقطه مقابلش «کذب و دروغگویی» است.

    صدق و کذب در سه جا کاربرد دارند: 

   اول، در جایی که «اخبار» با «مورد خبر» منطبق باشد(راست) یا منطبق نباشد(دروغ). مثل اینکه کسی بگوید: «من به شما علاقمندم.» اگر واقعا علاقمند باشد، این خبر راست و اگر نباشد دروغ است.

   دوم، در جایی که «اخبار» با «اعتقاد خبر دهنده» منطبق باشد(راست) یا منطبق نباشد(دروغ) مثل این که کسی بگوید: «فلان شخص لایق مقام ریاست جمهوری است.» حتی اگر آن شخص لایق این مقام نباشد، بنابر اعتقاد گوینده لایق است و گفته او به این معنا راست است. در صورتی این گفته دروغ خواهد بود که گوینده با این که می داند آن شخص لایق این مقام نیست، ولی در ظاهر بگوید: «فلانی لایق این مقام است.» در این مورد ملاک صدق و کذب «مطابقت با واقع و عدم مطابقت با واقع» نیست، بلکه ملاک «مطابقت و عدم مطابقت با اعتقاد گوینده» است.

  سوم، در جایی که گفتار انسان با عمل او مطابق باشد(راست) یا مطابق نباشد(دروغ) مثل این که کسی بگوید: «غیبت نکنید» ولی خودش غیبت کند. در اینجا اگر به این شخص بگویند: تو صداقت نداری ، به این معناست که عمل تو با گفتار تو سازگار نیست؛ نه این که سخن تو که «غیبت نکنید»، ناروا باشد.

   اگر ما در اینجا از «حسن صداقت» و «قبح دروغ» سخن می گوییم به هر سه معنا و مفهوم نظر داریم. هرچند در دو معنای اول بیشتر استعمال می شوند، بخصوص در معنای اول. به هر حال اگر می گوییم: انسان باید صادق باشد، مقصودمان آن است که:

   اولا، سخنی که می گوید و خبری که می دهد، مطابق با واقع باشد و خلاف واقع نگوید.

   ثانیا، چیزی بگوید که بدان معتقد است، و از تظاهر بپرهیزد.

   ثالثا، اگر سخنی می گوید، خودش به آن عمل کند ، فقط از دیگران متوقع نباشد.

                      

                                   مقاله حاضر برگرفته از یک پژوهش تفصیلی است

                                       که در سال های گذشته انجام گرفته است.

   چکیده

   در این مقاله به منظور دستیابی به «قاعده در روابط دولت اسلامی با دُوَل غیر اسلامی» به دو گروه از آیات قرآن استناد می‌شود. گروه اول آیات صلح و گروه دوم آیات جنگ و جهاد. از آیات صلح استفاده می‌شود که «برقراری روابط حسنه و عادلانه با دولت‌های کافر ولی غیر معاند» مشروع بلکه شایسته است و «ممنوعیت برقراری رابطه دوستانه» تنها محدود به «دولت‌های معاند و متخاصم» است. چنان که صلح با «دولت‌های صلح طلب» الزامی است. و تعرض به «دولت‌های بی‌طرف» و «هم پیمان» در نزاع بین دولت اسلامی با دُوَل متخاصم ممنوع است. از آیات جهاد نیز استفاده می‌شود که جنگ و جهاد نیازمند مجوّز است و بدون دلیل و مجوّز نمی‌توان با دولتی درگیر شد و به قتل افراد مبادرت کرد، و آن مجوّز یا «حمله به سرزمین‌های اسلامی» است یا «آزار و اذیت مسلمانان» و «توطئه و فتنه بر ضد دین آنان» یا «آزار و اذیت و ستم به موحّدان و به استضعاف کشیدن آنان» یا «قتل و فساد در زمین». معلوم می‌شود که اصل در روابط بین الملل بر صلح و همزیستی مسالمت آمیز است و جنگ و درگیری در صورتی است که دولتی یکی از رفتارهای یاد شده را مرتکب شود.

   واژگان کلیدی: صلح، جنگ و جهاد، روابط بین الملل، آیات قرآن.

 

  پرسش اصلی این است که اصل و قاعده در روابط دولت اسلامی با دولت‌های غیراسلامی چیست؟ «جنگ و جهاد» است یا «صلح و همزیستی مسالمت آمیز»؟ 

                                                   وجوب نهی از منکر در قرآن(۸)

      آیه هشتم:

     (فَلَوْلاَ كَانَ مِنَ الْقُرُونِ مِن قَبْلِكُمْ أُوْلُواْ بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِي الأَرْضِ إِلاَّ قَلِيلاً مِّمَّنْ أَنجَيْنَا مِنْهُمْ وَاتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُواْ مَا أُتْرِفُواْ فِيهِ وَكَانُواْ مُجْرِمِينَ)

     در این آیه از نجات گروهی از پیشینیان خبر می‌دهد که از فساد در زمین نهی می‌کردند و همین امر عامل نجات آن‌ها شد. و ستمگران نیز گرفتار عذاب الهی شده و به خاطر فساد در زمین یا سکوت در برابر مفسدان در زمین نابود شدند.

    سپس می‌افزاید: (وَمَا كَانَ رَبُّكَ لِيُهْلِكَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَأَهْلُهَا مُصْلِحُون) (۱) خداوند قوم و ملتی را که به دنبال اصلاح جامعه باشند، به ستم هلاک نمی‌سازد.

    معلوم می‌شود  اقوامی که در گذشته هلاک شدند، خودشان عامل هلاکتشان بوده و به دنبال اصلاح جامعه نبودند. شیخ طوسی، امین الاسلام طبرسی از این آیه «وجوب نهی از منکر» را استفاده کرده‌اند. (۲)

                                                 12 بهمن و خاطره شیرین «سرود شهید» *

    «ایام الله» دهه فجر، یادآور خاطرات پرشور و صحنه‌های فراموش ناشدنی است، و در این میان ورود حضرت امام به ایران و حضور در بهشت زهرا و سخنرانی تاریخی در کنار تربت شهیدان از فرازهای حساس آن است، آنچه ملاحظه می‌کنید خاطرات نوجوانی 15 ساله است که افتخار حضور در گروه سرود را پیدا کرده بود تا در قطعه 17 بهشت زهرا همزمان با ورود رهبر محبوب انقلاب، حضرت امام خمینی به میهن «سرود اشکبار شهید» را با دوستانش سر دهد و خطاب به شهیدان گلگون کفن بگوید:

                                «برخیزید رهبر آمد کنون در کنارتان     ‌تا سازد غرق در بوسه خاک مزارتان»

 قلب‌ها همه می‌تپید، همه منتظر بودند،... 

                                آن چه ملاحظه می کنید، برگرفته از دو جلسه سخنرانی در دهة سوم 

                           ماه صفر سال جاری (1432 ه .ق )در مسجد صاحب الزمان (عج) در تهران

                           است. امید است مورد استفاده علاقه مندان قرار گیرد.

                 بسم الله الرحمن الرحیم....... قال رسول الله (ص): «انّی بعثت لاتمّم مکارم الاخلاق»

    امروزه پرداختن به مباحث اخلاقی یک ضرورت است، ضرورتی که همگان درک می کنند. در هر زمانی جامعه به مبحثی خاص نیاز بیشتری دارد. به نظر می رسد که نیاز مبرم امروز جامعه ما هم «اخلاق» است.

   سال گذشته که توفیق داشتم با جمعی از دوستان به محضر حضرت آیت الله سیستانی شرفیاب شوم، ایشان با اشاره به بداخلاقی هایی که در جامعه بخصوص در ایام انتخابات در ایران رخ می دهد، نیاز مردم به مسائل شرعی و اخلاقی را گوشزد کرده و تأکید نمودند که در جامعه ای که مردم به مسائل ابتدایی دین نیاز دارند، نباید مسائل پیچیده فلسفی و عرفانی را برای آنان گفت.

   نیاز همگان به پند و موعظه هیچ کس هم نمی تواند ادعا کند که از مواعظ اخلاقی بی نیاز است، چون همه در دنیا در معرض لغزش قرار دارندمگر آن که خداوند تفضل کن. یک نمونه تاریخی این واقعیت را نشان می دهد.

   امیر مومنان علی (ع) روزی به صعصعه بن صوحان فرمود: