وجوب نهی از منکر در آیات قرآن(۷)
آیه هفتم:
(لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُودَ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذَلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُواْ يَعْتَدُونَ * كَانُواْ لاَ يَتَنَاهَوْنَ عَن مُّنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا كَانُواْ يَفْعَلُونَ)(۱)
بعضی از فقیهان به این آیه برای اثبات اصل «وجوب نهی از منکر» یا «وجوب عینی» آن استدلال کرده‌اند.
سید مرتضی علم الهدی در بحث «ادعای تشبیه به خداوند» که از سوی برخی مطرح شده و این که «نمی‌توان هر ادعا و نسبتی به اسلام را پذیرفت مگر آن که مستند و مستدل بوده و از سوی اهل نظر پذیرفته شده باشد، و وظیفه دانستن تمیز حق از باطل»، می‌گوید:
«فرأینا من الواجب علینا من الدین ان نبیّن امر ذلک للناس ولا نکتمه و ان ندعوهم الی الحق و نحتج له و نتشاغل عن ذلک و نعرض عنه، و نحن نری ما حدث من البدع و خولف من سبیل السّلف و کیف یجوز الاعراض عن ذلک و الله یقول: وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ... و یقول: لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن بَنِي إِسْرَائِيلَ ...» (۲)
وی در این عبارات، «ایستادگی در برابر بدعت‌ها و تبیین حقایق دین بر مردم» و «عدم کتمان» آن و «فراخواندن مردم به حق و احتجاج بر آن» لازم دانسته و «سکوت و اعراض» از آن را با توجه به آیات قرآن مثل: (وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ...) و (لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ...) ناروا می‌شمارد .
اگر از آیه مورد بحث «لزوم نهی از منکر» استفاده نشود استناد سید مرتضی در این بحث به آیه شریفه بلا وجه خواهد بود.
علامه حلی هم در پاسخ به پرسش‌های قاضی مدینه ضمن اشاره به اختلاف نظر فقها در «عینی یا کفایی» بودن امر به معروف و نهی از منکر، یکی از دلایل قائلان به «وجوب عینی» را این آیه می‌داند.(۳)
***********
